Dịch tễ học HPV

Virus gây u nhú ở người (HPV) là bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên thế giới: hầu hết những người có hoạt động tình dục đều sẽ tiếp xúc với virus này vào một thời điểm nào đó trong đời, bất kể số lượng bạn tình và số lần quan hệ mà họ đã có.

  • Nam giới và nữ giới đều có thể nhiễm HPV.
  • HPV là nguyên nhân chính của 99,7% trường hợp ung thư cổ tử cung, căn bệnh ung thư nguy hiểm và phổ biến thứ 3 ở nữ giới trong độ tuổi 15-44 ở Việt Nam. Ngoài ung thư cổ tử cung, các chủng HPV nguy cơ cao còn là nguyên nhân chính gây ra ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, ung thư khẩu hầu…
  • Virus HPV cũng được xem là nguyên nhân của nhiều bệnh lý/ung thư nguy hiểm ở nam giới như: ung thư dương vật, hậu môn; ung thư hầu-họng và mụn cóc sinh dục.

Phân loại HPV

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có hơn 100 chủng HPV khác nhau được đánh số theo thứ tự mà chúng được phát hiện. Các chủng HPV có thể được phân thành 02 loại lớn, tùy thuộc vào khả năng gây ung thư của chúng: Nguy cơ thấp – Nguy cơ cao.

HPV NGUY CƠ THẤP

Đây là những loại phổ biến nhất và có thể gây ra mụn cóc sinh dục và những thay đổi nhẹ ở cổ tử cung của phụ nữ.

  • Chúng không có khả năng gây ung thư cũng như các tổn thương nghiêm trọng.
  • Trong hầu hết các trường hợp, cơ thể sẽ tự loại bỏ các chủng nguy cơ thấp này trong vòng 02 năm.
  • Phổ biến nhất trong số này là loại 6 và 11, ít gặp hơn là loại 42, 43, 44.

HPV NGUY CƠ cao

Đây là những chủng HPV có khả năng gây ra các tổn thương trên cổ tử cung, lâu dần có thể phát triển thành ung thư cổ tử cung nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

  • Các chủng có nguy cơ cao chịu trách nhiệm cho hầu hết các bệnh ung thư cổ tử cung; 70% – 90% gây ung thư ở âm đạo và hậu môn; 40% ở âm hộ và 20% ở hầu họng.
  • HPV 16 và 18 là hai loại phổ biến nhất, liên quan đến 70% các khối u cổ tử cung.
  • Các loại khác ít gặp hơn là loại 26, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59, 67, 68, 69, 70, 73, 82.

Lây truyền HPV

Con đường chính khiến một người bị nhiễm vi-rút HPV là qua quan hệ tình dục trực tiếp, dù là qua đường âm đạo, hậu môn hay miệng. HPV cũng có thể lây truyền qua việc sử dụng các đồ vật cá nhân đã được người bị nhiễm bệnh sử dụng mà không được khử trùng đúng cách.

  • Bạn càng có nhiều bạn tình, nguy cơ lây nhiễm càng cao, mặc dù bạn có thể mắc bệnh chỉ với một lần quan hệ tình dục.
  • Bao cao su có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm, tuy nhiên không thể phòng ngừa được hoàn toàn vì không thể che phủ được toàn bộ bề mặt da tại vùng sinh dục.
  • Cả nam và nữ đều có nguy cơ lây nhiễm vi rút HPV. Ước tính xác suất nhiễm vi rút HPV trung bình trong suốt đời của nam giới là 91% và 85% ở nữ giới.
  • Mặc dù rất hiếm gặp, nhưng người mẹ mang thai có thể truyền vi-rút HPV cho em bé khi sinh nếu cô ấy bị mụn cóc trong ống sinh. Điều này có thể gây ra bệnh u nhú thanh quản cho trẻ sơ sinh

HPV gây ung thư như thế nào?

HPV là một loại virus DNA không có vỏ bọc, Virus có lớp bao protein với một số gen L1, L2, E1.E2,E4, E5 và gen gây ung thư (E6, E7).

  • Đầu tiên Virus thâm nhập qua các tổn thương rất nhỏ trên bề mặt biểu mô, sau đó tấn công vào lớp tế bào đáy của biểu mô (lớp tế bào vốn có khả năng sinh sản cao và phát triển mạnh hơn bình thường)
  • Các gen có tính gây ung thư (E6,E7) làm bất hoạt 2 protein ức chế ung thư của tế bào là p53 và pRB; gây ra sự phát triển hỗn lọan của nhóm tế bào bị nhiễm
  • Khi tế bào bất thường này chiếm toàn bộ các lớp của tế bào biểu mô đáy sẽ phát triển lan rộng, phá vỡ màng đáy vào các lớp sâu hơn và hình thành ung thư cổ tử cung giai đoạn xâm lấn.

Nguy cơ tiến triển Ung thư do HPV

Không phải nhiễm HPV là sẽ bị ung thư cổ tử cung. Nhiễm HPV thuộc chủng nào cũng đều có khả năng tự lui bệnh đến hết hẳn và không để lại di chứng gì cho người bị nhiễm. Việc loại bỏ HPV và ngăn ngừa ung thư do HPV của chúng ta phụ thuộc vào 4 yếu tố:

  • Chủng Virus: Có nhiều chủng HPV khác nhau được phân loại tùy thuộc vào nguy cơ phát triển thành ung thư cổ tử cung. Trong đó chủng 16, 18 là những chủng nguy cơ cao phổ biến nhất. Và đây cũng là chủng cơ thể khó đào thải nhất. Đây là yếu tố duy nhất không thể sửa đổi
  • Tình trạng miễn dịch: Khi hệ thống miễn dịch, hệ thống phòng thủ tự nhiên của chúng ta bị suy yếu, cơ thể chúng ta sẽ gặp khó khăn hơn trong việc chống lại bất kỳ mối đe dọa bên ngoài nào.
  • Khả năng tái tạo niêm mạc, phục hồi tổn thương: đây là yếu tố quan trọng giúp đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương, ngăn ngừa tái nhiễm
  • Khả năng bảo toàn chức năng chống ung thư của p53 và pRb: pRb, p53 càng ít bị bất hoạt bởi E6,E7 thì cơ thể càng có khả năng chống ung thư mạnh mẽ.

Phòng ngừa HPV

Có 04 cách cơ bản để ngăn ngừa nhiễm trùng HPV: tiêm vắc-xin, khám phụ khoa định kỳ, sử dụng bao cao su và thực hiện đời sống tình dục an toàn.

1. VẮC XIN:

Có ba loại vắc-xin hiện có để ngăn ngừa vi-rút và người ta ước tính rằng việc các cô gái vị thành niên chưa hoạt động tình dục sử dụng rộng rãi các loại vắc-xin này sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng và do đó, phát triển ung thư cổ tử cung (vắc-xin đầy đủ nhất bảo vệ chống lại chín loại vi-rút phổ biến nhất, bao gồm bảy loại rủi ro cao và hai loại rủi ro thấp). Điều này đặc biệt đúng đối với các nước đang phát triển, nơi tỷ lệ tử vong do ung thư cổ tử cung cao hơn nhiều so với các nước phương Tây. Mặc dù vắc-xin có hiệu quả nhất nếu được tiêm trước lần quan hệ tình dục đầu tiên, nhưng cũng có thể tiêm sau đó. Tiêm vắc-xin cho nam giới cũng được khuyến nghị, vì họ là những người mang vi-rút chính.

 

 

2. KHÁM PHỤ KHOA

Thực hiện các xét nghiệm thường xuyên được khuyến nghị. Xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung hoặc xét nghiệm pap là rất quan trọng, vì những xét nghiệm này có thể phát hiện sự hiện diện của nhiễm trùng HPV, ngay cả ở giai đoạn rất sớm. Điều này cho phép điều trị sớm và là một cách quan trọng để giảm nguy cơ tổn thương hoặc ung thư phát triển khi vi-rút không bị phát hiện trong một thời gian dài.

 

 

3. SỬ DỤNG BAO CAO SU

Mặc dù sử dụng bao cao su không ngăn ngừa hoàn toàn việc lây nhiễm, tuy nhiên đây là biện pháp hiệu quả giúp giảm khả năng bị nhiễm vi-rút HPV. Điều quan trọng cần lưu ý là trong 40% trường hợp, bao cao su không được sử dụng đúng cách theo cách an toàn nhất, vì chúng thường chỉ được sử dụng trước khi kết thúc quan hệ tình dục để tránh xuất tinh trực tiếp vào bên trong âm đạo. Sẽ an toàn hơn nếu đeo bao cao su khi bắt đầu quan hệ tình dục và không tháo ra cho đến khi kết thúc.

 

 

4. GIÁO DỤC TÌNH DỤC

Đây là một công cụ phòng ngừa cần thiết cho trẻ em và thanh thiếu niên. Mục tiêu là cung cấp cho họ thông tin chính xác về tác động tiềm ẩn của việc nhiễm HPV và cách thực hành đời sống tình dục an toàn. Ngoài ra, duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân bằng và hút thuốc lá sẽ giúp chúng ta giảm nguy cơ nhiễm HPV.

 

 

Điều gì có thể xảy ra nếu bạn bị nhiễm HPV?

HPV thường hoạt động âm thầm mà người nhiễm bệnh không hề hay biết. Đó là lý do tại sao việc đi khám phụ khoa thường xuyên, bao gồm xét nghiệm tế bào học là rất quan trọng.

Sự lây nhiễm của các loại HPV khác nhau rất đa dạng và các biểu hiện lâm sàng của nó có thể khác nhau. Ngoài ra, tiên lượng và diễn biến của nhiễm trùng sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chủng vi-rút HPV lây nhiễm, hệ thống miễn dịch và lối sống của chúng ta.

Nhiễm trùng HPV ở người diễn ra theo một quá trình và không đồng nghĩa với ung thư, do đó, chẩn đoán dương tính không phải là nguyên nhân đáng báo động. Bình tĩnh theo dõi và thực hiện điều trị theo đúng chỉ định của bác sĩ (nếu cần) là việc cần làm.

Mụn cóc sinh dục do các chủng HPV nguy cơ thấp gây ra

Đây là những tổn thương “nhìn thấy” được, có thể xuất hiện trên cổ tử cung cũng như trên các khu vực khác của cơ quan sinh dục nữ/nam như âm đạo, âm hộ, niệu đạo, hậu môn, dương vật, đáy chậu, thanh quản hoặc da.

Chúng xuất hiện dưới dạng các tổn thương không đều, thường được mô tả là có hình súp lơ. Chúng có thể có cùng màu với da, hồng hoặc trắng, đơn lẻ hoặc nhiều, mềm, kích thước thay đổi hoặc hợp lại.

Mặc dù mụn cóc sinh dục phải được điều trị và có thể gây khó chịu cho bệnh nhân nhưng tiên lượng của chúng không quá nghiêm trọng và hiếm khi dẫn đến tổn thương ung thư.

Tổn thương cổ tử cung do HPV nguy cơ cao

Cổ tử cung là bộ phận sinh dục có nguy cơ nhiễm virus HPV dai dẳng cao hơn. Sau khi nhiễm trùng xảy ra, vi-rút làm bất hoạt protein chống ung thư E6, E7 của tế bào và bắt đầu phân chia trong các tế bào của cổ tử cung và thay đổi hình thái của nó. Càng nhiều tế bào bị thay đổi, mức độ nghiêm trọng của các tổn thương tiền ác tính càng cao có thể dẫn đến sự xuất hiện của ung thư

Theo mức độ tiến triển, chia làm 2 loại tổn thương:

  • Các tổn thương cấp độ thấp (LSIL): là các tổn thương ít nghiêm trọng hơn, với khả năng cao sẽ bị hệ thống miễn dịch của chúng ta loại bỏ một cách tự nhiên
  • Tổn thương mức độ cao (HSIL): là các tổn thương nghiêm trọng hơn, có nhiều khả năng tồn tại và có nguy cơ tiến triển thành ung thư cổ tử cung cao hơn. Trong mọi trường hợp, bác sĩ sẽ là người xác định hướng điều trị phù hợp nhất mà bệnh nhân nên tuân theo, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.

Trong mọi trường hợp, bác sĩ sẽ là người xác định hướng điều trị phù hợp nhất mà bệnh nhân nên tuân theo, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.

Điều trị HPV thế nào?

Trong nhiều trường hợp, tình trạng nhiễm HPV sẽ tự khỏi mà không cần điều trị gì. Trên thực tế, khoảng 70 – 90% người nhiễm HPV được hệ thống miễn dịch loại bỏ virus khỏi cơ thể.

Nếu có tổn thương thì cần điều trị để giảm triệu chứng, giúp mau lành vết thương (đặc biệt trong trường hợp nhiễm HPV chủng nguy cơ cao) để giảm tỉnh trạng khó chịu một cách nhanh nhất giảm tối đa nguy cơ tiến triển thành Ung thư

Hướng điều trị thường là:

  • Phẫu thuật lạnh: Làm đông lạnh mụn cóc bằng nitơ lỏng.
  • Quy trình cắt bỏ phẫu thuật điện vòng (LEEP): Sử dụng một vòng dây đặc biệt để loại bỏ các tế bào bất thường.
  • Đốt điện: Đốt mụn cóc bằng dòng điện.
  • Liệu pháp laser: Sử dụng ánh sáng cường độ cao để tiêu diệt mụn cóc và các tế bào bất thường.
  • Sử dụng thuốc bôi như Silaut: Bôi thuốc trực tiếp lên vùng có tổn thương để tạo lớp màng bảo vệ, giúp đẩy nhanh quá trình làm lành tổn thương biểu mô đồng thời thúc đẩy quá trình thải loại HPV ra khỏi cơ thể

Silaut – Giải pháp giúp kiểm soát vùng biến đổi ở cổ tử cung, hỗ trợ điều trị các tổn thương tế bào vi biểu mô (SIL), tạo lớp màng bảo vệ ngăn chặn sự sâm nhiễm của Virus & vi khuẩn, đẩy nhanh quá trình làm lành và ngăn ngừa tái phảt tổn thương do HPV hay khô âm đạo và niêm mạc âm hộ.

Silaut - gel bôi âm đạo